Automaty vendingowe w szkołach – o czym trzeba pamiętać?

Automat vendingowy jest urządzeniem, które już od wielu lat próbuje zyskać uznanie w oczach konsumentów ceniących wygodę zakupów. Pozwala na sprzedaż drobnego asortymentu, ale też produktów żywnościowych takich jak kanapki czy napoje.

Te zakorzenione w amerykańskiej tradycji rozwiązania już wiele lat temu pojawiły się w polskich firmach, centrach handlowych, na uczelniach, a nawet w szkołach. W tych ostatnich jednak muszą spełnić określone wymagania.

Regulacje prawne

Automaty vendingowe dla szkół stanowią stosunkowo nowe, ale zyskujące popularność rozwiązanie. Niestety w placówkach edukacyjnych obowiązują określone zasady, dotyczące między innymi zbiorowego żywienia dzieci i młodzieży.

Już od wielu lat toczą się dyskusje na temat zasad prowadzenia sklepików szkolnych oraz tego, co można w nich sprzedawać. Są one następstwem poważnego problemu otyłości, jaki wykazały standardowe badania.

Stąd też zainteresowano się tym, co dzieci jedzą poza domem, a w szczególności asortymentem, jaki oferuje przeciętny sklepik szkolny i automat sprzedający przekąski lub napoje.

Prawnym odzwierciedleniem tego problemu jest Rozporządzenie Ministerstwa Zdrowia z dnia 16 lipca 2016 roku w sprawie grup środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży w jednostkach systemu oświaty. Wskazuje ono, jakie maksymalne ilości cukru, tłuszczu i soli powinny znaleźć się w produktach i posiłkach. Określa też, jakie artykuły spożywcze można sprzedawać w szkołach i przedszkolach, a które są zabronione.

Przepisy sanitarne

Przy dystrybucji produktów żywnościowych istotną rolę odgrywa higiena. Dlatego we wszelkich zakładach gastronomicznych, stołówkach, punktach fast food obowiązują surowe przepisy sanitarne. Mają one chronić przed rozprzestrzenianiem się epidemii czy zatruć pokarmowych.

Takim przepisom podlegają też niektóre automaty z jedzeniem w szkole. Szczególne wymagania dotyczą tych urządzeń, w których można kupić podgrzewany napój lub jedzenie niekonserwowane, niepakowane próżniowo, świeże.

Do wymienionej grupy zaliczają się automaty z kanapkami oraz gorącą kawą, herbatą, mlekiem czy kakao. W każdym takim przypadku urządzenie musi być odebrane przez Sanepid.

Niezbędne jest też stworzenie odpowiedniej dokumentacji uwzględniającej między innymi zasady mycia automatów, przygotowywania kanapek, sposobów ich uzupełniania w automacie, sprawdzania daty ważności czy etykietowania produktów.

Osoby odpowiedzialne za produkcję muszą mieć aktualną książeczkę do celów sanitarno-epidemiologicznych, a woda z ujęć zewnętrznych czy butli – pozytywny wynik badania przez Sanepid.

Czego nie należy sprzedawać w szkolnym automacie?

Automaty z jedzeniem w szkole nie powinny zawierać produktów wysokoprzetworzonych. Zakazane są też niektóre artykuły, które można kupić w takim samym urządzeniu w pobliskim centrum handlowym. Do takich produktów zaliczają się:

• chipsy, chrupki, słone przekąski takie jak orzeszki czy paluszki,
• batoniki i ciastka różnego typu,
• napoje energetyzujące,
• słodkie napoje niegazowane i gazowane,
• produkty wysokoprzetworzone,
• wypieki z ciasta głęboko mrożonego.

Pozostałe artykuły, jakie może oferować automat ze zdrowymi przekąskami, powinny spełniać wymogi dotyczące maksymalnej zawartości:

• 15 g cukru w 100 g produktu (w produktach mlecznych to 13.5g/ml),
• 10 g tłuszczy na 100 g gotowego produktu,
• 1 g soli na 100 g produktu (1.2 g w przypadku słodkiego pieczywa).

Co powinno znaleźć się w takim automacie?

Automaty vendingowe wielu osobom kojarzą się głównie z kolorowymi opakowaniami chipsów, orzeszków i batoników. W rzeczywistości może się w nich znaleźć wiele innych produktów spożywczych, w tym zdrowe przekąski do szkoły.

Co mogą zawierać automaty ze zdrową żywnością? Produkty dopuszczone, a nawet zalecane do sprzedaży to:

• kanapki przygotowywane na świeżym pieczywie, najlepiej razowym, niemrożonym. Kanapki z chudą wędliną, serem, jajkiem, przetworami z ryb, z dodatkiem owoców i warzyw (sałata, ogórki, pomidory, papryka),
• sałatki w jednorazowych pojemnikach, przygotowane z warzyw, jaj, serów, chudego mięsa, z dodatkiem nasion, orzechów i ziołowym dressingiem (bez majonezu),
• mleko i napoje alternatywne – sojowe, migdałowe, kokosowe,
• napoje mleczne – jogurty, kefiry, maślanka,
• śniadaniowe produkty zbożowe (musli),
• warzywa i owoce,
• naturalne soki owocowe, warzywne i owocowo-warzywne,
• woda mineralna, źródlana i stołowa,
• niesłodzone napoje,
• suszone owoce i orzechy, pestki dyni, słonecznika,
• kawa zbożowa, kawa, herbata, kakao, napary owocowe,
• gorzka czekolada (70%).

Należy pamiętać, że wszystkie słodzone napoje takie jak jogurty owocowe czy kawa zbożowa i herbata powinny mieć zawartość cukru nie wyższą niż 15 g w 100 g/ml produktu.

Stworzenie dziecku możliwości kupienia świeżo przygotowanej kanapki, jabłka czy ciepłego mleka sprawia, że nie musi zjadać wygrzanego w plecaku, ugniecionego i nieapetycznego posiłku.

Ponadto automaty ze zdrową żywnością w szkole otwierają przed dziećmi możliwość wyboru tego, co chcą skonsumować. W efekcie zwiększa się też prawdopodobieństwo, że nastolatek zje drugie śniadanie podczas wielogodzinnego pobytu w placówce.